تمایز حروف (شیوه تلفظ صحیح در قرآن )
سوره مبارک اسراء آیه ۹
إنَّ هذاَ الْقُرءانَ یَهدِی لِلَّتِی هَیَ أَقْوَمُ
براستی این قرآن به استوارترین راه مردم را هدایت می کند .
تمایز حروف (شیوه تلفظ صحیح ۱۰حرف در زبان قرآن
از ۲۸ حرف زبان عرب ،فقط ۱۰حرف از آنها تلفظ شان بازبان فارسی متفاوت است .عبارتند از
« ث ،ح ، ذ ، ص ، ض ، ط ، ظ ، ع ، غ ، و »
شیوه یادگیری تلفظ ۱۰ حرف بالا
۱)حرف ث
این حرف باید به اصطلاح «نوک زبانی » ادا کرد یعنی در حالی که نوک زبان به دندانهای جلو در آرواره بالا تماس دارد ، هوا را به بیرون می دهیم در این صورت حرف «ثاء» بدون اینکه صدای سوت شنیده شود تلفظ می گردد.
مانند ( ثَوابَ ، ثَلا ثُ ، کَثیِراً ، ثَقُلَت )
۲)حرف ح
حرف «حاء» با گرفتگی خاصی در حلق ایجاد می شود. مانند کسی که می خواهد ،مثلاً پوست تخمه ای را که در حلق او گیر کرده ،با فشار هوا خارج کند .
مانند ( اَلْحَمدُ ، نوُ حی ، حُنَفا ءَ ،رَحْمنُ )
۳) حرف ذ
حرف ذال مانند حرف ثاء از نوک زبان وبا صدای نازک ادا می گردد. مانند کودکی که نوک زبانی صحبت می کند.
مانند (ذَهَبَ ، ذلِکَ ، تَذَ رُ .....)
۴) حرف ص
حرف صاد (ص) مانند حرف سین (س) تلفظ می شود ،ولی باید صدا پرحجم ودرشت گردد. باید هنگام تلفظ (ص) صدای سوت شنیده نشود .
مانند ( صَدَقَ ، صَلَحَ ، قَصَصْ ، صُورَهٍ )
۵) حرف ض
حرف ضاد از تماس کناره زبان با دندانهای آسیای بالا ( از هر طرف که میسر باشد ) وبا صدای درشت وپر حجم تلفظ می گردد.
مانند( ضَرَبَ ، ضا لّینَ ، یَسْتَضْعِفُ )
۶) حرف ط
حرف طاء (ط) مانند حرف تاء (ت) تلفظ می شود با این تفاوت که صدای آن درشت وپر حجم می باشد .حرف طاء قویترین حرف زبان عرب می باشد .مانند( فَطَرَ ، طُوبی ، صِراطی )
۷) حرف ظ
حرف (ظ) دقیقاً مانند حرف ذال از تماس نوک زبان وسر داندانهای آرواره با لا ایجاد می شود با ایت تفاوت که صدا در این حرف درشت وپر حجم می گردد.
مانند( ظَلَمَ ، ظُلُماتٍ ، ظَهَرَ )
۸) حرف ع
این حرف از میان حلق وبه صورت نرم ادا می شود وگوئی صدا (کِشْ) می آید .
مانند (عَلِمَ ، اَلْعالَمینَ ، ماعُونَ )
۹) حرف غ
حرف غین از همان محل تلفظ (خ) خاء یعنی از ناحیه حلق تلفظ می شود ولی صدای آ» نرم وکشیده ودنباله دار است ، صدای (غ) را می توانیم هنگامی که مقداری آب در گلو (غرغره ) می کنیم ،بشنویم .
مانند ( غَیر ، یَغْفِرُ ، یَغیظُ ، مَغْضُوبِ)
۱۰) حرف و
حرف (واو) برای تلفظ حرف(و) نباید مثل صدای فارسی آن ، دندانهای بالا با لب پایین مماس گردد بلکه در ادای این حرف ،لبها به حالت غنچه در می آید و واو از میان دو لب خارج می شود .
مانند ( وَرَدَ ، وُجُو هٌ ، وَلِدَ )
صفت استعلاء:
استعلاء در "لغت" به معنای «برتری طلبی ، میل به بلندی» می باشد و از ریشه ی "عَلٰا" گرفته شده است:
اِنَّ فِرْعَوْنَ عَلٰا فِی الْاَرْضِ (آیه ٤ سوره قصص)
ترجمه: همانا فرعون در زمین برتری جویی کرد (٤)
و در اصطلاح "تجوید"، استعلاء عبارت است از میل ریشه ی زبان به سوی سقف دهان در هنگام تلفظ حرف.
در اثر این صفت ، حرف حالت پرحجم و درشتی به خود می گیرد که به این حالت "تفخیم" می گویند.
پس حروف استعلاء باید با صدای پرحجم و درشت تلفظ شوند که به این درشتی ، تفخیم گفته می شود.
حروف استعلاء هفت حرفند:
ص ، ض ، ط ، ظ ، خ ، غ ، ق
در هنگام اداى چهار حرف (ص ، ض ، ط ، ظ) قسمتى از سطح زبان ، سقف دهان را مى پوشاند و در نتیجه ، این حروف درشت تر و غلیظ تر از سه حرف دیگر تلفّظ مى شوند.
نکته: درهنگام تلفظ حروف استعلا ، دهان بصورت عمودی باز میشود و حروف پر حجم ادا می شوند.
مثال:
ص: صـَلِّ ، صـَوْتُ ، صـَبِیًّا ، صَدْرى ، صُرِفَتْ ، یَصْبِرْ ، صَدَقَ ، صٰالِحینَ ، نُفَصِّلُ ، قَصَصَ ، صِرٰاطَ ، نَوٰاصِی ، صُحُفٍ ، نَصوُحاً ، فِی الصُّورِ ، اَصْدَقوُا
ض: ضَنْکاً ، اِلى ضُرٍّ ، یُضْلِلْ ، یَضْرِبُ ، نَضِجَتْ ، ضَرَبَ ، فَقَضٰهُنَّ ، ضِرٰاراً ، وَ الْاَرْضَ ، ضُعَفآء ، یَعَضُّ ، یَخوُضوُنَ ، فَلٰا تَضْرِبوُا
ط: بَطَشْتُمْ ، طُمِسَتْ ، طُوبى ، یُطْفِئُوا ، یُشْطِطْ ، طِفْلاً ، طَبَقاً ، لِلطّٰاغینَ ، لَطیفٌ ، یَطوُفُ ، اَطْرٰاف ، مُحیطٌ
ظ: الظِلِّ ، ظَلَمَ ، ظَهیرٍ ، مـُنـْظـَریـنَ ، فَظًّا ، ظِلالُها ، یَظْلِموُنَ ، غَلیظَ ، مٰا اَظُنُّ ، اَنْقَضَ ظَهْرَکَ ، تَظٰاهَرٰا
خ: خَشِىَ ، خَتَمَ ، خَسَفَ ، خَبَرٍ ، یُخْرِبُونَ ، اَخْبارَها ، خَرَجوُا ، بِخٰارِجینَ ، خِلٰافَکَ ، خیفَةً ، یَخوُضُ
غ: غَنِمْتُمْ ، غُلِبَتْ ، یَبْغُونَ ، یَغْلى ، نَغْفِرْ ، اَبْغیکُمْ ، غٰافِلینَ ، یَغیظُ ، غَیْرَ بٰاقٍ
ق: قَریباً ، قَبْلَ ، بِقَدَرٍ ، نُقَدِّسُ ، نَقْتَبِسْ ، لا اُقْسِمُ ، قَتَلوُا ، قِتٰالًا ، اَلْحَقّْ ، قُرْبٰانًا ، اَلطّٰارِقْ
نکته: هرگاه روی حروف استعلاء ، "کسره" و یا "یاء مدی" قرار بگیرد از میزان تفخیم این حروف کاسته خواهد شد اما از بین نمیرود.
صفت استفال:
استفال در "لغت" به معنای «پائین آمدن ، پست شدن» می باشد
و از ریشه ی "سَفَلَ" گرفته شده است:
اِنَّ الْمُنٰافِقینَ فِی الدَّرْکِ الْاَسْفَلِ مِنَ النّٰارِ (آیه ١٤٥ سوره نساء)
ترجمه: همانا منافقان در پست ترین طبقات آتش هستند (١٤٥)
و در اصطلاح "تجوید"، استفال عبارت است از پائین آمدن ریشه زبان و دور شدن آن از کام بالا.
در اثر این صفت ، حرف با صدای نازک و کم حجم تلفظ می شود که به این حالت "ترقیق" گفته می شود.
بغیر از حروف استعلاء(هفت حرف گفته شده)، بقیه حروف دارای صفت استفال هستند. پس استفال شامل ١٩ حرف (ا-ب-ت-ث-ج-ح-خ-د-ذ-ز-س-ش-ع-ف-ک-م-ن-و-ه-ی) میباشد که در هنگام تلفظ ، دهان بصورت افقی باز میشود و حروف نازک ادا میگردند.
نکته: باید دقت کرد که درشتی حروف استعلاء در کلمات ، بر تلفظ حروف استفالِ قبل وبعد آنها تأثیر نگذارد.
پس در تـلفـّظ کـلمـات بـاید دقّت شود که هر حرف با صفت خود اداء شود و حالت حرف مجاور را به خود نگیرد.
مثال:
وَالَّیْلِ اِذَا سَجٰی ، مَا وَدَّعَکَ رَبُّکَ وَ مَا قَلَی
صامت ها آواهایی هستند که در هنگام تولید آن ها،هوا در نقطه ای از اندام های گویایی به مانع برخورد می کند؛ یا مجرای عبور هوا تنگ شده و ایجاد سایش می نماید.
صامت ها می توانند در ابتدای واژه ها قرار گیرند ، یعنی نخستین صدایی که در واژه، شنیده می شود همان صامت می باشد . مقصود از صامت ها، حروف یا الفبای زبان است.
الفبای زبان عربی از ۲۸ حرف تشکیل می شود که هر حرف شکل، نام و تلفّظ ویژه ی خود را دارا است.
یاد سپاری:۱:اوّلین حرف از الفبای زبان عربی، الف می باشد که خود بر دو گونه است:
۱-الف حرکت پذیر که نام دیگر آن همزه است.
۲-الف حرکت ناپذیر که همان الف مدّی یا صدای کشیده می باشد.
آن چه در بخش صامت ها وجود دارد ،همزه است و الف مدّی یکی از مصوّت است که در جای خود بیان خواهد شد.
همزه گاهی به صورت (ا) و گاهی به صورت (ء)می آید و گاهی علامت همزه (ء) رو یا زیر همزه ی متحرّک قرار می گیرد ،(أَ-إِ-أُ)
یادسپاری ۲:در تلفظ اسامی حروفی که به همزه ختم می شوند ، برای سهولت در قرائت ،همزه ی تلفظ نمی شود . مانند حرف ب که باء نوشته می شود ولی بدون همزه (با) خوانده می شود.
یادسپاری۳:از میان حروف عربی تنها تلفظ ده حرف با زبان فارسی تفاوت دارد و آن حروف عبارتند از :
(ث، ح، ذ، ص، ض، ط، ظ، ع، غ، و) که در بحث تمایز حروف به بیان تلفظ آن ها خواهیم پرداخت .
حروف مقطّعه
از مجموع ۱۱۴ سوره ی قرآن کریم ۲۹ سوره با حروف مقطّعه آغاز می شود که آن حروف به صورت جدا جدا و با اسم خود خوانده می شود .
حروف مقطّعه بدون تکرار ۱۴ حرف عربی است که عبارتند از :(ا،ح،ر،س،ص،ط،ع،ق،ک،ل،م،ن،ه، ی) این حروف ، برای سهولت یادگیری در جمله ی (صِراطُ عَلیًّ حَقُّ نُمَسَّکُه ) گرد آوری شده استُ.
استاد ستوده نیا در این برنامه درباره قرائت فصیح با لهجه عربی توضیح می دهند.
اگر کسی بخواهد قرآن را عربی بخواند باید با علم تجوید آشنا شود.<br>در این برنامه به قرائت فصیح با لهجه عربی و رعایت تجوید آشنا می شویم.<br>همچنین در این برنامه درباره کلماتی که در سوره حمد خوانده می شود توضیح می دهیم.
قرآن به پیامبر اکرم(ص)نازل شده و حضرت قرآن را به مسلمانان آموزش می دادند و دقت فراوانی در صحیح خوانی قرآن کریم داشتند.<br>اقراء یعنی خواندن استاد بر شاگرد.<br>بدین ترتیب که پیامبر (ص) پس از نزول، قرآن را به شاگردان آموزش می دادند.<br>در قرائت قران کریم، ابتدا باید خواندن قرآن را اصلاح کنیم و آموزش ببینیم و سپس به حفظ آن، و بعد به مفاهیم و تفسیر و عمل خالصانه ،و همچنین به محتوای آموزشی آن بپردازیم.
جلسه 160 از سلسله برنامه های کیمیای وصال، درس اخلاق حضرت "آیت الله محمد شجاعی"پیرامون«خدای متعال در آیه 67 سوره مائده به رسول خدا(ص) دلداری می دهند که از ابلاغ رسالت در مورد ولایت امیرالمومنین امام علی علیه السلام ترسی به دل راه ندهد و خداوند مکر و وسوسه شیطان را از بین می برد»
جلسه 175 از سلسله برنامه های کیمیای وصال، درس اخلاق حضرت "آیت الله محمد شجاعی" درسال 1368 پیرامون«خلق عظیمی که خداوندمتعال در قرآن کریم سوره قلم، رسول اکرم(ص) را با آن معرفی می کند، همان عشق و محبتش است نسبت به حضرت حق که هیچ کس از ایشان نتوانست سبقت بگیرد»
جلسه 176 از سلسله برنامه های کیمیای وصال، درس اخلاق حضرت "آیت الله محمد شجاعی" در سال 1368 پیرامون«با توجه به آیات سوره قلم، یکی از مهمترین نعمتهایی که خدای متعال به رسول اکرم(ص) منت گذاشتند و دادند و به همه ما سفارش کردند که ما هم متخلق به این نعمت باشیم، خلق عظیم رسول خدا(ص) بود. محبت و عشق الهی رسول خدا(ص) بی نظیر است»
سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین سید حمید« میرباقری » در ایام فاطمیه : شرح و تفسیر سوره کوثر. کلماتی که در سوره کوثر آمده منحصر به فرد است و در جای دیگر قرآن یافت نمی شود. کوثر آنقدر عظیم است که خدای متعال به رسول اکرم (ص) برای اعطایش منت می نهد»
حکایتی تاریخی از حجت الاسلام و المسلمین «ناصر رفیعی» در شان نزول آیه 51 سوره نساء :«ابوسفیان به کعب بن اشرف یهودی گفت من بی سوادم ولی تو کتابهای زیادی خواندی از تو می خواهم بدون تعصب بگویی که آیا ما بر حق هستیم یا محمد (ص)؟ کعب گفت شما دینتان را شرح بدین تا قضاوت کنم. وقتی ابوسفیان از خودشان و مهمان نوازی و ... توضیح داد، کعب گفت شما بر حق هستین و آمد نزد بتهای ابوسفیان در حضور همه سجده کرد و بعد از این جریان آیه 51 سوره نساء در این زمینه بر رسول خدا (ص) نازل شد»
جلسه ششم سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین «شیخ حسین انصاریان» فاطمیه 94 در مسجد حضرت رسول(ص): «ممکن است بپرسید مردم حرامخور با اینکه حق را برایشان آشکار می‌کنند، چرا باز به حرامخوری ادامه می‌دهند؟ این را قرآن مجید جواب داده است، که یک آیه‌اش در سوره مبارکه فجر است، تحبون المال حبا جمعا، عشق به پول سراسر ظرف دلتان را پر کرده است و پای این عشق به پول در قلبتان نهادینه شده است»
جلسه چهارم سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین «شیخ حسین انصاریان» فاطمیه 94 در مسجد حضرت رسول(ص): «جامعه مدین یک جامعه پر از فساد بود، خداوند در سوره اعراف و سوره هود بخشی از فسادهای اخلاقی و اقتصادی و عملی و ظلم‌های آنها را نقل می‌کند. این جامعه پرفساد این معنا را کاملا آگاه بودند که نماز جلوی فسادها را می‌گیرد، خودشان هم اهل نماز نبودند، اهل ایمان به پیغمبرشان هم نبودند، تا زمانی که عذاب خدا نازل شد و همه را نابود کرد، فسادشان را ادامه دادند، اما مهم این است که این ملت خبر داشتند نماز بازدارنده از مفاسد است.»
جلسه 30 گفتگوی حجت الاسلام والمسلمین «سید محمد مهدی میرباقری» در برنامه سمت خدا در تاریخ 28 دی ماه سال 92:« در این جلسه بحث ایشان در ادامه بحث جلسه گذشته و به مناسبت ایام ولادت رسول الله(ص) و امام صادق(ع) به خلقت ایشان از ابتدا و تجلی ایشان در این عالم پرداخته و توضیحاتی با توجه به سوره فیل و قریش و مدثر در این باب می فرمایند. در انتهای جلسه هم اشاره به تاثیرگذاری فوق العاده امام صادق(ع) در فضای ارتقاء علمی شیعیان می کنند.»
اولین جلسه سخنرانی آیت الله «سید محمد مهدی میرباقری» در دهه اول محرم الحرام سال 95 در حسینیه حضرت زهراء(سلام الله علیها) با موضوع: بررسی جریان وحی و هدایت انسان :«شرح حدیث معروف ریان بن شبیب ؛ تفسیر سوره مبارکه علق. این سوره را می توان در چهار فراز بیان کرد. فراز اول اشاره ای به دریافت وحی توسط پیامبراکرم (ص) می باشد و در فراز دوم داستان انسانی مطرح می شود که از ماجرای وحی آگاه نیست و به همین خاطر طغیان می کند. در فراز سوم به مانع شدن این شخص طاغی از عبادت رسول اکرم اشاره می شود که به همین خاطر خداوند متعال در فراز چهارم علاوه بر روشن کردن وظیفه نسبت به این برخورد با این شخص طاغی، او را تهدید و عواقب کارش را بیان می کند.
مرور مهمترین نکات سوره های «جزء بیست و سوم» قرآن کریم با بیان «حجت الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم»؛ سوره یس، صافات، ص و زمر؛ ماه مبارک رمضان، آستانه مقدسه حضرت معصومه(سلام الله علیها)
قسمت دوم نمایش رادیویی «کوثر نامه»: نام این داستان «بی‌تبار» است که به زندگی «عاص بن وائل» می‌پردازد. او کسی است که پس از وفات فرزندان پسر حضرت رسول اکرم(ص) به مسخره کردن حضرت پرداخت. خداوند با نزول سوره کوثر به ابتر بودن ابن وائل، اشاره می‌کند. «ابن وائل» برای از بین بردن خبر ابتر بودنش، به سراغ ساحره‌ای می‌رود. او در پی آنست که به طریقی این بلا را از خود دور نماید.(23:25)
آیه 144 سوره آل عمران با تلاوت «شاطری»: «وَ مَا محَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِيْن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلىَ أَعْقَابِكُمْ وَ مَن يَنقَلِبْ عَلىَ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضرَّ اللَّهَ شَيئا وَ سَيَجْزِى اللَّهُ الشَّاكِرِينَ» محمد (ص) فقط فرستاده خداست؛ و پیش از او، فرستادگان دیگری نیز بودند؛ آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود، شما به عقب برمی‌گردید؟ (و اسلام را رها کرده به دوران جاهلیّت و کفر بازگشت خواهید نمود؟) و هر کس به عقب باز گردد، هرگز به خدا ضرری نمی‌زند؛ و خداوند بزودی شاکران (و استقامت‌کنندگان) را پاداش خواهد داد. (00:26)
هفتمین آیه با مضمون سوال خدا از مردم؛ سوره آل عمران، آیه 144: «وَ مَا محَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِيْن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلىَ أَعْقَابِكُمْ وَ مَن يَنقَلِبْ عَلىَ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضرَّ اللَّهَ شَيئا وَ سَيَجْزِى اللَّهُ الشَّاكِرِينَ» و نیست محمد «ص» مگر پیمبری که بگذشته است پیش از او پیمبرانی پس آیا اگر بمیرد یا کشته شود بازگردید بر پاشنه‌های خویش و آن کس که برگردد بر پاشنه‌های خود همانا آیان نرساند خدا را به چیزی و به زودی پاداش دهد خدا به شکرگزاران. با تلاوت «سعود شریم». (00:18)
ترجمه گویای سوره مبارکه «محمد» «كسانى كه كفر ورزيدند و [مردم را] از راه خدا باز داشتند [خدا] اعمال آنان را تباه خواهد كرد، و آنان كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند و به آنچه بر محمد [ص] نازل آمده گرويدهاند [كه] آن خود حق [و] از جانب پروردگارشان است [خدا نيز] بديهايشان را زدود و حال [و روز]شان را بهبود بخشيد...»؛ گوینده: «یاسر دعاگو»؛ (برگرفته از سایت رسمی موسسه شراب بهشتی)(18:39)
بیان شان نزول پنج آیه اول «سوره حجرات»، و چگونگی وقایع اتفاق افتاده در روز پنج شنبه24 صفر (یوم الخمیس) طبق نقل های «صحیح مسلم» و «صحیح بخاری»(از منابع اهل سنت) و بررسی این نقل ها توسط استاد «حسین یزدی» در گفتگو با گنجینه صوتی تبیان؛ [وقتی پیامبر(ص) فرمودند که قلم و دوات بیاورید تا تا چيزی برای شما بنويسم که بعد از آن هرگز گمراه نشويد. جناب عمر گفت : بدرستیکه درد و مرض ِمرگ بر نبی(ص) فشار آورده است تاب خدا نزد ماست و همان برای ما کافی است. صحیح بخاری: ج۱ .ص ۳۶ حدیث ۱۱۴]. (32:46)
سخنرانی «آیت الله حسین مظاهری» پیرامون «نزول دستورالعمل دهگانه سوره مزمل بر پیامبر(ص)، فداکاری حضرت خدیجه(س) و معرفی امیرالمؤمنین علی(ع) به عنوان جانشین در اولین دعوت علنی» (43:19)
لطفا منتظر باشید ...
